‘Heel krachtig als de eerste lijn in Bodegraven Positieve Gezondheid gebruikt’

22 juni 2023

Hoe kun je als zorg- en hulpverlener beter aansluiting vinden bij wat mensen belangrijk vinden, wat hun leven betekenisvol maakt? Positieve Gezondheid is een manier om dat vorm te geven, zo klonk het tijdens de samenwerkingsbijeenkomst van Samen Gezond Bodegraven op 13 juni. Er werden praktijkvoorbeelden gedeeld en dromen ‘gevangen’. “Het begin is er.”

Zo’n zestig aanwezigen zorgden voor een goed gevulde kantine van voetbalvereniging ESTO, waar de samenwerkingsbijeenkomst plaatsvond. Miriam de Kleijn, adviseur Positieve Gezondheid en voormalig huisarts, verzorgde een presentatie over het onderwerp dat steeds meer in zwang raakt in zorg en welzijn. Positieve Gezondheid gaat over uitzoomen, hield De Kleijn de aanwezigen voor. “Ik ben opgeleid om in te zoomen op een probleem; er moet een diagnose komen en je geeft advies. Bij Positieve Gezondheid kijk je breder dan het probleem. Je zoomt uit op hoe het met iemand gaat en wat belangrijk is voor diegene. Wat motiveert mensen intrinsiek, als aanjager voor verandering? Zo kom je via een andere route bij het verkleinen van een probleem.”

Verschuiving naar een betekenisvol leven

Waar de gezondheidszorg lange tijd gericht was op een zo lang mogelijk leven van mensen, verschuift de aandacht nu meer naar een betekenisvol leven, aldus De Kleijn. “De vraag is hoe je de zorg zo kantelt dat we meer aansluiten op wat voor mensen belangrijk is, dat we dingen doen die waarde toevoegen. Positieve Gezondheid is een manier om dat vorm te geven.”

De definitie van Positieve Gezondheid luidt: gezondheid als het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven. Werken volgens het gedachtegoed van Positieve Gezondheid past in een tendens waarbij steeds meer wordt uitgegaan van wat mensen nog wél kunnen en willen. De Kleijn: “In recente akkoorden zoals het Integraal Zorgakkoord (IZA), het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) gaat het ook over een transitie naar wat mensen belangrijk vinden, in plaats van dat we alles willen oplossen. We zitten nu in een tussenfase, de meest lastige fase. Een transitie duurt decennia, maar dat hoort erbij. Het begin is er.”

Motivatie voor verandering

De Kleijn liet een indrukwekkend filmpje zien over een vrouw die na een verkeersongeval drie weken in coma lag. Haar passie om te dansen leek daarna niet meer haalbaar, maar na een revalidatieproces van bijna drie jaar – met als intrinsieke motivatie om weer te kunnen dansen – deed ze mee aan de dansvoorstelling ‘Dromen vangen’, gebaseerd op haar eigen verhaal.

De deelnemers aan de bijeenkomst gingen vervolgens zelf aan de slag met het spinnenweb Positieve Gezondheid. Door vragen te beantwoorden komen er per dimensie van Positieve Gezondheid (lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen, dagelijks leven) scores uit die samen een ‘spinnenweb’ vormen. Dit maakt inzichtelijk hoe mensen hun gezondheid ervaren en is een handig instrument om te bespreken wat ze belangrijk vinden en willen veranderen.

Gebruik van het spinnenweb in de praktijk

Carlo van Tol, huisarts in Boskoop, gaf in een vraaggesprek met De Kleijn aan waarom hij aan de slag is gegaan met Positieve Gezondheid. “Ik heb een coachingsopleiding gedaan voor leefstijlgeneeskunde. Daarbij is het belangrijk hoe je mensen gemotiveerd krijgt tot positief gezond gedrag. Het inspireerde me en sindsdien pas ik Positieve Gezondheid als huisarts toe. Elke week laat ik wel een patiënt de vragenlijst invullen. Bijvoorbeeld als ik het gevoel heb dat ik in cirkels draai en de patiënt niet betrokken krijg bij het genezingsproces. De vragenlijst kan digitaal worden beantwoord of op papier worden ingevuld. Er is ook een folder met slechts zes vragen, die kun je ook gebruiken. Het effect van deze aanpak is dat een patiënt zelf aan het werk gaat en motivatie krijgt om in beweging te komen.”

Volgens Van Tol kost het inzetten van het spinnenweb nauwelijks tijd als zorgverlener. “Je laat het tijdens het spreekuur even zien aan de patiënt en geeft de vragenlijst mee. De patiënt bepaalt zelf of hij of zij ermee terugkomt of niet. Het lijkt me heel krachtig als zorgverleners in de eerste lijn dit instrument allemaal gaan gebruiken.”

Ontmoetingsplek voor kwetsbare ouderen

Dat kon Marieke van Tol beamen. Vanuit ‘De Kunst van Samen’ richt zij zich vooral op welbevinden en zingeving in de zorg. Als gespecialiseerd verpleegkundige (dementie en palliatieve zorg) levert ze individuele zorg, maar ze startte eind december bijvoorbeeld ook een laagdrempelige ontmoetingsplek voor kwetsbare ouderen bij voetbalvereniging Floreant in Boskoop. “Het accent ligt op mensen zelf, op hun veerkracht en wat hun leven betekenisvol maakt”, vertelde Van Tol, die ook trainer Positieve Gezondheid is. “We zetten in op sociale activering, preventie en gezondheidsbevordering, met een brede benadering vanuit Positieve Gezondheid waarbij de eigen regie van mensen wordt versterkt. We werken met veel vrijwilligers en professionals samen en dat is ook nodig. De zorgvraag neemt toe, wat niet allemaal door de wijkzorg of huisarts opgelost kan worden. Dat moeten we als maatschappij met elkaar opvangen.”

Dromen voor Bodegraven

De aanwezige zorg- en welzijnsprofessionals gingen vervolgens in groepen uiteen om samenwerking rond Positieve Gezondheid te bespreken en gaven daarvan na afloop een terugkoppeling. “Bij ons ontstond het idee om jongeren in contact te brengen met ouderen”, zo klonk het aan een van de tafels. “Stel dat een oudere man graag aan een motor klust, maar dat niet in zijn eentje wil doen, dan is er misschien wel een jongere die ook graag aan motoren klust die hem daarbij wil helpen. Het zou fantastisch zijn als we die verbinding kunnen maken.”

Andere wensen en dromen die deelnemers deelden waren onder meer om in Bodegraven een passende dagbesteding te hebben voor ouderen of voor mensen met een beperking, om meer bekendheid te geven aan mogelijkheden voor financiële hulp en om een woonvoorziening te realiseren voor mensen met een beperking. Er wordt al best veel georganiseerd in Bodegraven, maar hoe mooi zou het zijn als meer mensen de weg daar naartoe weten te vinden, zo zeiden andere aanwezigen. Voorbeelden die voorbij kwamen waren de Hortus Populus – de biologische pluk- en oogsttuin – en De Oude Zustertuin, het kinderspeel- en dierenpark in Bodegraven.

Werkgroep Positieve Gezondheid

Aan het einde van de samenwerkingsbijeenkomst vertelde wijkmanager Jacqueline Ebbink namens Samen Gezond Bodegraven dat een werkgroep Positieve Gezondheid verder aan de slag gaat rond het thema. Wordt vervolgd!

De volgende samenwerkingsbijeenkomst van Samen Gezond Bodegraven vindt plaats op woensdag 6 september 2023. Noteer deze datum alvast in je agenda!